راهنمای درمان بیماری اسیدوز
اسیدوز به معنی کاهش سطح بی کربنات مایع خارج سلولی و قرار گرفتن PH خون در محدوده اسیدی (پایینتر از ۷) است.
به صورت کلاسیک اگر مشکل از کلیه باشد اسیدوز متابولیک و اگر مشکل از ریه باشد اسیدوز تنفسی است.
علل اسیدوز
علل اسیدوز تنفسی تنفس کم و سطحی و انسداد مجاری تنفسی است که موجب تجمع اسید کربنیک در خون می شود.
اسیدوز متابولیک ، علایم اسیدوز متابولیک
منظور از اسیدوز متابولیک تمام انواع دیگر اسیدوز به غیر از اسیدوزهای ایجاد شده توسط افزایش اسید کربنیک در مایعات بدن است.
علل اسیدوز متابولیک عبارتند از ناتوانی کلیه‌ها برای دفع اسیدهای متابولیک که بطور طبیعی در بدن تشکیل می‌شوند، تشکیل مقادیر بیش از حد اسیدهای متابولیک در بدن، اضافه شدن اسیدهای متابولیک به بدن توسط خوردن یا تزریق اسیدها و از دست رفتن قلیا از مایعات بدن.
نارسایی مزمن کلیه، بیماری اسیدوز توبولی کلیوی (RTA) ، اسهال ، استفراغ ، سپسیس و مصرف برخی داروها.
در بیماران دیابتی نیز در شرایط افزایش قند خون، کتواسیدوز (DKA) وجود دارد.
علایم اسیدوز متابولیک و تنفسی
خستگی، بی‌اشتهایی، گیجی، تاکی کاردی، تاکی پنه و دهیدراسیون
عوارض اسیدوز متابولیک و علایم اسیدوز متابولیک شدید بوده و در صورت عدم درمان، می‌تواند به شدت تهدیدکننده باشد.
افزایش اسیدیته، باعث افزایش انقباضات عروقی ریوی و در نتیجه افزایش فشار عروقی می شود. ادامه این وضعیت می‌تواند منجر به نارسایی قلب راست شود
در سیستم عروقی آرتریولی، کاهش pH می‌تواند هیپوتانسیون و اختلال گردش خون را به دنبال داشته باشد.
در بیماران مبتلا به اختلالات ریوی، بار اضافی تحمیل شده برای جبران اسیدوز، به خستگی و نارسایی ماهیچه های تنفسی منجر خواهد شد.
تشخیص اسیدوز
– آزمایش گازهای خون: بررسی میزان اکسیژن موجود در خون و میزان دی‌اکسیدکربن موجود در خون و بعد از اندازه‌گیری این دو گاز، میزان بیکربنات خون محاسبه می شود.
– بررسی الکترولیت‌ها: اندازه گیری چهار عنصر سدیم،پتاسیم، کلراید و بیکربنات، سطح مایعات بدن، غلظت الکترولیت‌ها و بالانس اسید و قلیا.
درمان اسیدوز
اثر اسیدوز تضعیف سیستم عصبی مرکزی است. اسیدوز باعث می‌شود که شخص در ابتدا حواس خود را از دست داده و بعداً دچار اغماء شود.
– سرم رینگرلاکتات می‌تواند در درمان اسیدوز مفید باشد.
– تجویز بی کربنات سدیم وریدی، اصلی‌ترین مرحله قلیا درمانی بوده و به صورت مستمر تزریق می‌شود، تا از اثرات افزایش بیش از حد قلیای بدن، جلوگیری کند.
– مصرف میوه‌ها، سبزیجات و آب میوه‌های طبیعی که غنی از منابع قلیایی هستند. مخصوصاً میوه‌های خشک نظیر کشمش سیاه. رازیانه و کلم سبز.
– غذاهای پروتئینی نظیر گوشت، ماهی، سس‌ها، پنیر، نان و غلات در بدن، اسید آزاد می‌کنند.ماست، پنیر خامه‌ای و شیر اسیدیته کمتری دارند، اما به هر حال اسید در بدن آزاد می‌کنند.بنابراین نباید مصرف نشوند.
– شیرینی‌جات، چربی‌ها و روغن‌ها خنثی هستند و در تعادل اسید و باز نقشی ندارند.
– انجام ورزش منظم به وسیله تسریع در عملکرد تنفسی و سیستم گردش خون باعث کاهش اسیدیته بدن شده و در تنظیم اسیدیته نقش موثری دارد. بهترین ورزش‌ها، پیاده‌روی، دو و دوچرخه سواری است.
– آب زیاد بنوشید. هر روز حدود ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید که ۱ تا ۲ فنجان آن می‌تواند چای گیاهی باشد.
– سعی کنید با ریلکسیشن، تمرکز و انجام تنفس‌های عمیق و گرفتن دوش در هنگام شب، بالانس بدن خود را تنظیم کنید.
