خطرناک مثل بیماری سیاه زخم
بیماری سیاه زخم یا آنتراکس بیماری باکتریایی ویژه گیاهخواران اهلی مانند گوسفند، بز و گاو است که انسان برحسب تصادف به آن مبتلا می شود.
بیماری سیاه زخم یک بیماری عفونی قابل اتتقال بین انسان و حیوان است. باسیلوس آنتراسیس عامل سیاه زخم می باشد. سیاه زخم معمولاً بر پوست اثر می‌گذارد و به ندرت دستگاه تنفسی و گوارشی را نیز آلوده می سازد. از باکتری سیاه زخم در سلاح های بیولوژیکی استفاده می شود.
راه‌های انتقال عفونت سیاه زخم عبارت است از انتقال پوستی از راه تماس و دستکاری مواد آلوده دامی (پشم، پوست، گوشت، پودر استخوان خام و غیره. میکروب از راه خراش های کوچک پوست وارد بدن انسان می شود.)، انتقال تنفسی توسط گرد و غبار آلوده در کارخانه های پشم بافی و پشم شویی، گوارشی (انتقال از راه خوراکی توسط گوشت خام یا نیم پز، شیر خام)
انتقال از فرد به فرد نیز امکان پذیر است ولی بسیار نادر است.
علائم بیماری سیاه زخم در حیوان
در نوع برق آسا حیوان ناگهانی تلف می شود.
در نوع حاد حیوان دچار تحریک پذیری شدید، دپرسیون، اختلال قلبی ریوی، لرز و تشنج شده و خونریزی به وجود می آید و حیوان طی یکی دو روز تلف می شود.
تورم در گردن و شکم حیوان ناشی از خونریزی روده ای، اختلال تنفس و تورم حلق و حنجره و نهایتاً مرگ.
در بین حیوانات خوک به سیاه زخم مقاومت بیشتری دارد و اغلب بهبودی می یابد.
علائم بیماری سیاه زخم در انسان
سیاه زخم پوستی : معمولا در مناطقی از پوست دست و بازو که بیشتر در معرض تماس با آلودگی هستند روی می دهد. ضایعه معمولا با ایجاد جوش بدون درد در محل ورود میکروب آغاز می شود و به سرعت گسترش می یابد و به ضایعه ای که اطراف آن را تاول های کوچک سیاه رنگ احاطه کرده‌اند تبدیل می شود. ضایعات پلک و نزدیک چشم باعث صدمات شدید چشمی می شود.
ضایعات بر اثر تماس دست بیمار می تواند به نقاط دیگر بدن منتشر شده و ضایعات متعدد ایجاد نماید.
کاهش دمای بدن، استفراغ، نبض تند، کاهش فشار خون، ضعف و لرز همگی از نشانه های وخامت سیاه زخم است. در اثر عدم درمان، عفونت ممکن است به گره های لنفی و جریان خون سرایت کرده و باعث سپتی سمی شوند.
سیاه زخم ریوی : بعد از ۳ تا ۵ روز پس از ابتلا تب، شوک و ناراحتی حاد دستگاه تنفسی به وجود می آید. ممکن است استفراغ و خلط خونی نیز وجود داشته باشد. تب، سرفه‌ی خشک، احساس ناراحتی در پشت جناغ سینه و تنگی نفس حاد، تعریق فراوان، نبض تند، بزرگ شدن غدد لنفاوی و طحال به علت سپتی سمی نیز در بیماری وجود دارد.
سیاه زخم گوارشی : عارضه‌ای بسیار نادر است. بیماری سیاه زخم گاهی به صورت گاستروآنتریت حاد با درد شکم بروز می نماید. تب شدید، نفخ شکم، دل درد و استفراغ خونی و اسهال خونی، ناراحتی شکم همراه با تب و سپتی سمی وجود دارد و نهایتاً باعث مرگ می شود. غدد لنفاوی نیز متورم است.
پیشگیری از بیماری سیاه زخم
با کنترل بیماری در حیوانات می توان از ابتلای انسان جلوگیری به عمل آورد.
ضد عفونی کردن کلیه فرآورده های حیوانی به وسیله اتوکلاو، رعایت موازین بهداشتی در محل کار و ایمن سازی.
سوزاندن جسد حیوان مبتلا در گودال های عمیق دارای آهک، ضد عفونی زمین، عدم مصرف شیر حیوان آلوده، درمان حیوان آلوده و واکسینه کردن دام.
استفاده از فرمالدئید به منظور گندزدائی پشم و موی حیوانات.
استفاده از دستکش و پوشاک محافظت کننده در افرادی که در تماس با حیوانات هستند و در خطر بالای ابتلا قرار دارند.
ایمن سازی فعال دام‌ها به کمک واکسن زنده ضعیف شده.
واکسینه کردن افرادی که در خطر شغلی بالایی قرار دارند. واکسنی که از آنتی ژن ایمنی بخش با سیلوس آنتراسیس تولید شده و با زاج، رسوب داده شده است.
درمان بیماری سیاه زخم
تجویز سریع داروهای ضد میکروبی موثر در درمان سیاه زخم از اهمیت اساسی برخوردار است.
درمان معمولاً از طریق تجویز آنتی بیوتیک پنی سیلین، داکسی سیکلین و سیپروفلوکساسین انجام می گیرد مگر اینکه بیمار به پنی سیلین حساسیت داشته باشد.
در صورت حساسیت به پنی سیلین استفاده از کلرامفنیکل و تتراسایکلین توصیه می شود که در این حالت باسیل مدت بیشتری در زخم می ماند.
سایر داروهائی که می توان همراه با داکسی سیکلین یا سیپروفلوکساسین تجویز نمود عبارتند از ریفامپین، وانکومایسین، ایمی پنم، کلرامفنیکل، پنیسیلین، آمپی سیلین، کلیندامایسین و کلاریترومایسین.
سفالوسپورین ها و کوتریموکسازول نباید در درمان این بیماری تجویز شود.
پنی سیلین یکی از داروهائی است که برای درمان سیاه زخم استنشاقی مدنظر بوده است ولی توصیه شده است در درمان سیاه زخم استنشاقی از پنی سیلین G یا آمپی سیلین به تنهایی استفاده نشود. اثر پنی سیلین نابودی باسیل است و اثر مستقیم بر ادم زخم ندارد و بهبودی زخم نیاز به مرور زمان دارد.
از آنجا که ناخوشی ناشی از توکسین سیاه زخم، یکی از عوارض وخیم بیماری به حساب می آید لذا در سیاه زخم استنشاقی همراه با ادم شدید، اختلال تنفسی و مننژیت، تجویز کورتیکواستروئید نیز توصیه شده است.
در موارد اختلال تنفسی شدید تجویز پردنیزولون به صورت وریدی توصیه می شود.
ضایعات پوستی بایستی تمیز و پانسمان شود و نبایستی زخم منطقه پوستی را به وسیله جراحی برداشت.
