بررسی بیماری دیفتری یا خناق / علائم و درمان

بیماری دیفتری یا خناق بیماری حاد باکتریایی دستگاه تنفسی است.

بیماری دیفتری بیماری شدید و بالقوه کشنده‌ ای است که میزان مرگ و میر آن در کودکان خردسال و افراد مسن زیادتر است.عامل این بیماری باکتری کورینه باکتریوم دیفتریا است.این بیماری به وسیله تماس فیزیکی مستقیم و یا ورود ذرات معلق در هوا به دستگاه تنفس که شامل عامل بیماری دیفتری باشد انتقال می‌یابد.

پس از اینکه باکتری به بدن انسان راه پیدا می کند قسمت فوقانی دستگاه تنفسی دچار مشکل می‌شود و گلو، پوست ، قلب و دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می کند. دوره نهفتگی این بیماری ۲ تا ۵ روز می باشد.

علایم بیماری دیفتری

گلو درد و صدای گرفته، دشواری در بلع، بزرگ شدن غدد لنفاوی دور گردن، غشاء ضخیم خاکستری روی گلو و لوزه ها، مشکل در تنفس و سریع شدن نفس کشیدن، ترشحات بینی، تب و لرز، بی حالی، تهوع و استفراغ، بی‌ اشتهایی و زرد رنگی و ضربان تند قلب

یک علامت بارز این بیماری که آن را از یک بیماری یا گلودرد ویروسی متمایز می کند ایجاد شدن یک غشاء خاکستری ضخیم در بینی، گلو یا مجاری هوایی می باشد که به علت سم تولید شده توسط باکتری ایجاد می شود.

دیفتری باعث انحطاط مرکز کنترل و در نتیجه از دست دادن احساس می‌ شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته به وسیله واکسیناسیون فراگیر به کلی ریشه‌کن شده‌ است.

انواع بیماری دیفتری

دیفتری حلق : در ابتدا روی کناره های برجسته حلق را، غشا می پوشاند و سپس در قسمتهای دیگر آن پخش می شود. به طوری که ممکن است سقف دهان از جلو و مری و حنجره را از عقب بپوشاند و گاهی زبان کوچک را نیزکاملا بپوشاند. به طور کلی اثرات سمی و عوارض دیفتری حلق و لوزه بسیار شدید تر و شایعتر از سایر انواع دیفتری است .

دیفتری حنجره : در این نوع دیفتری مجرای تنفسی مسدود می شوند. صدای بیمار می گیرد و سرفه هایی شدید همانند سیاه سرفه می کند. در عرض ۲۴ ساعت اختلالات تنفسی پیشرفت کرده و مشخص می گردد که به ریه بیمار هوای کافی وارد نمی شود و بیمار سیانوزه می شود.در صورتی که با استفاده از تراکئوستومی راه تنفسی باز نشود بیمار بعد از تقلای زیاد از حال رفته و در اثر خفگی خواهد مرد.

دیفتری لوزه : در ابتدای بیماری فقط در روی یکی از لوزه ها و در یک نقطه کوچک وجود دارد که به رنگ سفید متمایل به زرد می باشد.

دیفتری پوستی : در اثر رعایت نکردن بهداشت پدید می آید.

دیفتری چشمی :نوعی نادر از این بیماری است.

عوارض بیماری دیفتری

مشکلات تنفسی، صدمات قلبی، صدمات کلیوی، صدمات عصبی

پیشگیری از بیماری دیفتری با واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه

امروزه بیماری دیفتری از طریق تزریق واکسن علاوه بر درمان پذیری قابل پیشگیری نیز می باشد.

واکسن دیفتری را اغلب به همراه واکسن کزاز و سیاه سرفه استفاده می کنند و با نام واکسنDPT یا واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه شناخته می شود. نوع Dtap آخرین نوع واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه می باشد. تجویز واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه در آغاز دوران شیرخوارگی توصیه می شود.

مراحل تزریق واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه شامل ۵ مرحله تزریقی در بازو و ران می باشد که در سن ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۱۸-۱۵ ماهگی و ۶-۴ سال تزریق می گردد.

واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه از روشهای موثر پیشگیری مؤثر است. اما دارای یک سری عوارض جانبی می باشد.مانند تب خفیف ، گیجی و درد در محل تزریق.

واکسن دیفتری کزاز سیاه سرفه به ندرت باعث ایجاد عوارض جدی مانند واکنش آلرژیک، صرع یا شوک در کودکان می گردد.

کودکان مبتلا به اختلالات مغزی پیشرفته گزینه مناسبی برای دریافت واکسن DPT نیستند.

درمان بیماری دیفتری

بیماری دیفتری را می‌توان تحت کنترل درآورد ولی حالات شدید آن مانند تورم در گلو و مشکل در تنفس و بلع و مشکلات مرتبط با غدد لنفاوی وجود دارد که در این حالات باید سریعاً بیمار تحت مداوا قرار بگیرد و مسیر مسدود تنفسی به وسیله لوله باز شود.

ریتم قلبی نامنظم می‌ تواند در این مقطع یا یک هفته بعد از این رخ دهد و به سکته قلبی و فلج شدن قلب بیانجامد. همچنین می‌تواند باعث سکته قلبی و ایجاد عیب در چشم و گوش و ماهیچه‌ ها شود.

بیماری که به حالت شدید دیفتری مبتلا شده باشد، حال خوبی ندارد و باید در بخش ای سی یو بستری شود و فوراً به او پادتن(ضد سم) تزریق شود ولی باید مد نظر داشت که این پادتن‌ ها، سمی را که در بافتها جمع شده از بین نمی‌ برد.

در صورت کوتاهی کردن در این زمینه ریسک بالایی از مرگ وجود دارد. تزریق مقدار پادتن به تشخیص کلینیکی بستگی دارد و نباید منتظر تائید آزمایشگاه بود.

آنتی بیوتیکها بر عفونتهای موضعی افرادی که پادتن دریافت کرده‌اند، اثر چندانی ندارد. تزریق آنتی‌ بیوتیک برای بیمارانی در رده دیفتری نوع سی صورت می‌ گیرد و از انتقال باکتری به دیگر افراد جلوگیری می‌کند.

پنی سیلین یا اریترومایسین از آن دسته آنتی بیوتیک هایی هستند که در درمان دیفتری کاربرد دارند.

دیگر عوارض بیماری دیفتری نیز باید درمان شوند همانند التهاب عضلات قلب. در موارد پیشرفته بیماری فرد تا بهبودی کامل نیازمند حمایت تنفسی می باشد.