راهنمای بیماری مادرزادی پا چنبری
پا چنبری یک بدشکلی است که در آن پای نوزاد به داخل میچرخد و اغلب چنان شدید است که کف پاها به داخل یا حتی رو به بالا میچرخد.
تقریباً از هر ۱۰۰۰ نوزاد متولد شده یکی به عارضه پا چنبری دچار است، که به همین دلیل این عارضه یکی از شایعترین بدشکلیها مادرزادی پا محسوب میشود.
پا چنبری در طول دوره نوزادی ایجاد درد نمی کند. البته، اگر این عارضه درمان نشود، پا همانطور بدشکل باقی خواهد ماند، و نوزاد قادر نخواهد بود که به شکل طبیعی راه برود.
با درمان مناسب اکثر کودکان مبتلا به این عارضه میتوانند بدون آنکه آثار چندانی از تغییر شکل در پایشان باقی بماند، فعالیتهای جسمانی بسیار متنوعی را انجام دهند.
اکثر موارد پاچنبری با استفاده از متدهای غیرجراحی که معمولاً ترکیبی است از کشش، گچ گرفتن و بستن بریس، با موفقیت درمان می شوند. معمولاً درمان پا چنبری کمی پس از تولد آغاز می شود.
در عارضه پا چنبری تاندونهایی که عضلات پا را به استخوانهای مچ پا متصل میکنند کوتاه و سفت میشوند، که همین باعث میشود مچ پا به داخل بچرخد.
تقریباً در نیمی از کودکان مبتلا به عارضه پاچنبری، هر دو پا درگیر می شوند. همچنین، احتمال دچار شدن به این بدشکلی در پسرها دو برابر دخترها است.
اغلب عارضه پا چنبری یا کلاب فوت به دو دسته اصلی تقسیم میشود:
پا چنبری منفرد (ناشناخته) : شایعترین نوع این بدشکلی است و در کودکانی بروز میکند که مشکل پزشکی دیگری ندارند.
پا چنبری غیر منفرد : به همراه انواع مختلفی از بیماریها یا اختلالات عصبی–عضلانی، مانند آرتروگریپوز و اسپینا بیفیدا ( مهره شکاف دار) رخ میدهد.
عارضه پاچنبری، با هر شدتی یا از هر نوعی که باشد، بدون درمان بهبود نمییابد. اگر عارضه پاچنبری کودکی درمان نشده باشد به جای راه رفتن روی کف پا بر روی کناره مچ پاها راه خواهد رفت
کالهای (زوائد استخوانی) دردناکی در مچ پاهای او به وجود خواهد آمد، قادر به پوشیدن کفش نخواهد بود و به صورت مادامالعمر دچار درد مچ پا شده و در اغلب موارد دامنه فعالیتهایش به شدت محدود میشود.
علائم پا چنبری
مچ پا به داخل چرخیده و اغلب چروک عمیقی در کف پا وجود دارد.
در سمت درگیر، پا و مچ پا کمی از حد طبیعی کوتاهتر هستند و عضله پشت ساق پا نیز، به دلیل رشد ناکافی، از حد معمول باریکتر است.
علل پا چنبری
ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی
سابقه خانوادگی
روش های درمان پا چنبری
هدف درمان این است که درد پا از بین برود و پا عملکرد طبیعی خود را به دست بیاورد، به طوری که بیمار بتواند هنگام راه رفتن و ایستادن کف پای خود را به طور کامل روی زمین بگذارد.
شدت پاچنبری (کلاب فوت) هر چقدر هم زیاد باشد، باز هم در درمان اولیه آن از جراحی استفاده نمیشود.
– پرکاربردترین تکنیک مورد استفاده در آمریکای شمالی و سراسر دنیا روش پونستی است. اصول کار این روش عبارتند از:
– دستکاری و گچ گرفتن : پای نوزاد به آرامی کشیده میشود و طوری دستکاری میشود که در وضعیت صحیح قرار بگیرد. سپس از انگشتان پا تا ران گچ گرفته میشود تا پا در جای خود ثابت بماند.
هر هفته این پروسه که شامل کشیدن، اصلاح وضعیت و گچ گرفتن است تکرار میشود، تا زمانی که بهبود چشمگیری در وضعیت پا حاصل شود. در اکثر موارد این بهبودی حدوداً طی ۶ تا ۸ هفته به دست میآید.
– آزاد کردن (تنوتومی) تاندون آشیل : پس از دوره دستکاری و گچ گرفتن، پزشک از ابزار بسیار نازکی برای برش دادن تاندون استفاده می کند. برش بسیار کوچک است و نیاز به بخیه ندارد.
پا باز هم گچ گرفته میشود تا در زمان بهبودی تاندون، که معمولاً حدود ۳ هفته طول میکشد، از آن محافظت شود. تا زمانی که گچ باز شود، تاندون آشیل دوباره رشد کرده و به اندازه مناسب و بلندتری میرسد و به این ترتیب پاچنبری به طور کامل اصلاح میشود.
– بستن بریس : معمولاً عارضه پاچنبری حتی پس از اصلاح موفقیتآمیز با گچ گرفتن هم عود میکند. برای اطمینان از اینکه پا برای همیشه وضعیت اصلاح شده خود را حفظ میکند، نوزاد باید چند سالی بریس (که متشکل از کفش و تسمه فلزی است) را بپوشد.
بریس مچ پا را در زاویه مناسب نگه میدارد تا وضعیت اصلاح شده حفظ شود. اگر چه برنامه بریس بستن میتواند برای والدین و خانوادهها طاقتفرسا باشد، اما انجام آن برای جلوگیری از بروز مجدد عارضه ضروری است.
– روش فرانسوی : یکی دیگر از روشهای غیرجراحی اصلاح پاچنبری است که شامل کشش، متحرک سازی و نواربندی می شود.
درمان به روش فرانسوی نیازمند مشارکت خانواده است. پای بچه میبایست هر روز کشیده و دستکاری شود، و با نوار چسب مخصوص بسته شود تا دامنه حرکت به دست آمده با استفاده از دستکاری حفظ شود.
پس از نواربندی هم، یک اسپلینت پلاستیکی بر روی نوار چسب گذاشته میشود تا بهبودی حاصل شده در دامنه حرکت حفظ گردد.
برای جلوگیری از بروز مجدد پاچنبری، خانواده میبایست برنامه روزانه کشش، نواربندی و اسپلینتگذاری را تا زمان ۲ تا ۳ سالگی کودک ادامه دهند.
– هر چند که بسیاری از موارد پاچنبری با استفاده از روشهای غیرجراحی با موفقیت درمان میشوند ، اما گاهی اوقات برای تنظیم تاندونها، رباطها و مفاصل پا به جراحی نیاز است.