اختلال تنش‌زای پس از رویداد یا استرس پس از سانحه
اختلال تنش‌زای پس از رویداد سندرمی است که پس از مشاهده، تجربه مستقیم و یا شنیدن یک عامل استرس‌زا و آسیب‌زای شدید روی می‌دهد که می‌تواند منجر به مرگ واقعی یا تهدید به مرگ یا وقوع یک سانحه جدی باشد.
بیمار نسبت به این تجربه‌ها احساس ترس و درماندگی می‌کند، اغلب رفتارهای آشفته و حاکی از بی قراری نشان می‌دهد و مدام تلاش می‌کند از یادآوری رویداد و سانحه اجتناب کند.
حوادثی همچون سوءاستفاده جنسی، تصادف، سوانح طبیعی مانند زلزله، جنگ و غیره. به طور کلی افرادی که چنین رویدادهایی را تجربه می‌کنند حتی در مورد کودکان، بیشتر از این که ما بتوانیم تجربه آنها را تصور کنیم و احساسات آنها را درک کنیم از آن واقعه رنج می‌برند.
همین امر وجه تمایز استرس پس از سانحه با سایر حوادث زندگی است.(استرس بیش از حد طبیعی به حادثه)
اگرچه اغلب مردم (۵۰ تا ۹۰٪) یک رویداد بسیار تنش زا را تا پایان عمر به یاد دارند ولی فقط ۸٪ آنها به PTSD مبتلا می‌شوند. این بیماری در دوران بعد از جنگ بسیار شایع است (مانند جنگ ویتنام، عراق، ایران، بوسنی هرزگوین و افغانستان).
همچنین در اثر اتفاقات مهم زندگی مانند فوت یک عزیز یا طلاق و جدایی و ضربه‌های عاطفی احتمال ابتلا به این بیماری زیاد است.
به نظر می‌رسد زمینه ژنتیکی، نژاد و دوران کودکی در ایجاد این بیماری موثر هستند.
شروع اختلال ۱ هفته و حداکثر ۳۰ سال پس از سانحه می باشد. شابعترین سن ابتلا اوایل بزرگسالی و زنان نسبت به مردان اسیب پذیر تر هستند.
علل اختلال تنش‌زای پس از رویداد
اجتناب فرد از شناخت عوامل بر انگیزنده ی اضطراب، سر انجام به ظهور استرس افزایش یافته ،کابوس ها، وسوسه های فکری و عملی منتهی می گردد .یادآوری خاطرات آکنده از اضطراب و تجربه عاطفی همراه با آن ،منجر به ضعف و نارسایی در سبب شناسی این اختلال شده است .
فرد از موقعیت هایی که موجب احساس ناراحتی در وی می شود ،اجتناب می ورزد. در نتیجه آن اتفاقات هیچ گاه عادی نشده یا خاموش نمی گردد.
محیط های اقتصادی محروم زمینه را برای افزایش آسیب پذیری آماده می کنند. زندگی کردن در محله های شهری پر از جرم ، احتمال قرار گرفتن در معرض رویداد های آسیب زا را افزایش می دهد و دریافت خدمات را برای افراد ،مخصوصا زنان کم در امد دشوار می سازد.
زندگی در محله های فقیر نشین در کشور های در حال توسعه که خدمات حمایتی و سلامت روانی در صورت وقوع ناملایمات کافی نیست، می تواند مشکلات روانی بسیاری از افراد را تشدید کند.
علائم اختلال تنش‌زای پس از رویداد
– ناآرامی و بی‌قراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران.
– گوشه‌گیری و مشکلات در روابط بین فردی و به سختی انس گرفتن با دیگران
– احساس گناه و شرمزدگی، بی‌احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می‌گیرد.
– واپس روی های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیه کودکان، شب‌اداری، مکیدن شست وغیره)
– رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش‌زا شوکه می‌شود)
– اختلال خواب، کابوس و خواب‌های ترسناک (رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص)
– اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را یادآوری می‌کند.
– تکرار خاطره‌های آسیب‌زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و غیره در ذهن
– تمایل به بازی‌های تکراری پیرامون حادثه‌ای که تجربه کردند (درمورد کودکان)
– اختلال در کار روزانه، مشکلات در تمرکز و آموزش
البته همه اینها باید سه شرط مهم دیگر را نیز به همراه داشته باشند:
فرد باید در معرض یک رویداد پر تنش قرار گرفته باشد.
فرد باید مرتب به یاد این رویداد بیفتد و فلاش بک داشته باشد.
علائم باید بیش از یک ماه طول بکشد.
عوامل ایجاد کننده اختلال تنش‌زای پس از رویداد
استرس پس از سانحه
وجود سابقه ی حادثه ی ضربه زا در کودکی
اختلالات شخصیتی مرزی، بدگمانی (پارانوئیدی) وابسته و ضد اجتماعی
بی کفایتی سیستم های حمایتی
استعداد وراثتی، عمومی برای ابتلا به اختلالات روانی
مسائل استرس زای اخیر زندگی
احساس کنترل شدن از بیرون به جای درون
مصرف اخیر الکل به مقدار زیاد
شخص با یک حادثه خطرناک آسیب رسان مواجه شده که آن حادثه، خطر واقعی بوده است ، مانند (تهدید به مرگ یا آسیب جدی) و به صورت ترس، درماندگی و وحشت، خود را نشان داده است.
حادثه مذکور مکرراً به اشکال زیر مجدداً تجربه می شود :
یادآوری به صورت تصاویر، افکار، ادراکات
در رؤیا دیدن
احساس وقوع مجدد به شکل هذیان،توهم
اجتناب مکرر و مستمر از محرکهای مربوط به سانحه
تلاش جهت اجتناب از افکار یا مکان های یادآور حادثه
مدت زمان درمان به آسیب‌هایی که از آن رنج می‌بردید، میزان وخامت آنها، میزان بد بودن علایم و مشکلات دیگری که در زندگی‌تان دارید بستگی دارد.
درمان برای افرادی که تنها یک آسیب را از سر گذرانده‌اند، معمولاً ۱۲ تا ۲۰ جلسه است. بیشتر این جلسات ۴۵ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد.
درمان اختلال تنش‌زای پس از رویداد
– درمان شناختی رفتاری : شامل آموزش نحوه مواجه موثر با ترس‌ها، اجتناب از اماکن یا افرادی که وقایع را یادآوری می‌کند، است. همچنین استفاده از تکنیک آرام بخشی و پذیرش احساسات بیمار در کاهش استرس پس از سانحه موثر است.
– روان درمانی: طی آن افراد مکررا با محرکی مواجه می‌شوند که از آن می‌ترسند.در این نوع درمان مواجه‌سازی، قربانیان در تخیلشان آسیب را مجسم می‌کنند. آنها آسیب را با صدای بلند، به صورت زمان حال برای درمانگر شرح می‌دهند.
– دارو درمانی : اگر علایم فوق بیش از یک ماه تداوم یابد و منجر به اختلال در عملکرد کلی بیمار (شغلی، تحصیلی، رفتاری) شود باید نسبت به درمان آن اقدام نمود. برای درمان دارویی از داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین مانند فلوکستین، ضدافسردگیهای سه حلقه‌ای مانند ایمی پرایمن، سیتالوپرام، پروپرانولول و کلونیدین استفاده می‌شود.
علائم بیماری می تواند در طول زمان نوسان داشته و یا در اثر استرس شدت یابد.در ۳۰% موارد بهبودی کامل ، در ۴۰% ادامه ی علائم به طور خفیف، ۲۰% موارد ادامه ی علائم به طور متوسط و ۱۰% موارد با وجود علائم شدید ادامه می یابد.
khalayegh.com
